„Zasiłek dla opiekunów” w dniu 4 kwietnia 2014 r. została uchwalona ustawa o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów

W dniu 4 kwietnia 2014 r. została uchwalona ustawa o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz.U. 2014 r. poz. 567). Przedmiotowa ustawa określa warunki nabywania oraz zasady ustalania i wypłacania zasiłków dla opiekunów osobom, które utraciły prawo do świadczenia pielęgnacyjnego z dniem 1 lipca 2013 r. w związku z wygaśnięciem z mocy prawa decyzji przyznającej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Zasiłek należy się za okres od 1 lipca 2013 r. do 14 maja 2014 r. (dzień wejścia w życie ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów) wraz z ustawowymi odsetkami. Zasiłek będzie przyznawany bezterminowo, chyba że orzeczenie o niepełnosprawności podopiecznego zostało wydane na określony czas.

Na złożenie wniosku opiekunowie mają cztery miesiące (od 15 maja do 15 września 2014 r.). Jeżeli toczy się postępowanie o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności podopiecznego, wniosek będzie można złożyć nie później niż w ciągu czterech miesięcy od daty wydania tego orzeczenia. Jeśli opiekun się spóźni, pieniądze przepadną.

Przywrócenie zasiłków wymusił Trybunał Konstytucyjny, który w grudniu ubiegłego roku zakwestionował część przepisów znowelizowanej ustawy o świadczeniach rodzinnych (m.in. te dotyczące automatyzmu w pozbawianiu opiekunów należnych im świadczeń bez prawa do drogi odwoławczej).

Ważne! Zasiłek dla opiekunów i specjalny zasiłek dla opiekunów to dwa różne świadczenia! Ten pierwszy należy się opiekunom po wyroku TK, ten drugi – jeśli opiekun i jego podopieczny spełniają kryterium dochodowe.

Do tej pory opiekunowie niepełnosprawnych ojców, matek, dziadków i współmałżonków dostawali specjalny zasiłek opiekuńczy. Ponieważ mało kto spełniał kryteria jego uzyskania (w tym kryterium dochodowe), większość opiekunów otrzymywała decyzje odmowne.

Kwietniowa ustawa o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów spowodowała, że niesłusznie odesłani dostaną zaległe świadczenie. Nie będą musieli przy tym spełniać zaporowego kryterium dochodowego.

Efekt jest taki, że powstały dwie kategorie opiekunów. Obu należy się zasiłek w identycznej wysokości (520 zł), ale pod innymi warunkami.

Zasiłek dla opiekunów 

Uwaga! Tylko dla opiekunów niepełnosprawnych dorosłych, którym go zabrano 30 czerwca 2013 r. Wynosi 520 zł na rękę miesięcznie. Ważne! Nie ma kryterium dochodowego.

Od 15 maja tego roku opiekunowie mogą składać wnioski o zaległe pieniądze. Mają na to cztery miesiące (do 15 września br.). Dostaną je, o ile spełniają warunki określone w przepisach sprzed nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych (miała miejsce w grudniu 2012 r.).

Warunki są następujące: Opiekun zrezygnował z pracy lub nie podejmował zatrudnienia, by przejąć opiekę nad niepełnosprawnym bliskim. Nie dotyczy go kryterium dochodowe ani obowiązek alimentacyjny (te wymogi wprowadziła nowela ustawy z grudnia 2012 r.).
Zaległy zasiłek zostanie wypłacony wraz z ustawowymi odsetkami. Według szacunków będzie to ok. 5,5 tys. zł na opiekuna. Odsetki będą naliczane tylko do dnia wejścia ustawy w życie, nie dłużej.

Zasiłku nie dostaną ci opiekunowie, którzy pobierali w tym czasie specjalny zasiłek lub świadczenie opiekuńcze na innego podopiecznego.

Prawo do zasiłku dla opiekuna będzie bezterminowe, chyba że orzeczenie o niepełnosprawności podopiecznego jest wydane na czas określony. Wtedy zasiłek będzie wypłacany do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa ważność orzeczenia.
Gdy podopieczny dostanie nowe orzeczenie o niepełnosprawności, opiekun może się ponownie starać o zasiłek, ale na nowych zasadach.

Przy okazji ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów znowelizowano kilka przepisów w innych ustawach, takich jak kodeks postępowania cywilnego i ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zgodnie ze zmianami zasiłki dla opiekunów (a także inne świadczenia z pomocy społecznej) nie będą podlegać egzekucji.

Zmiana przepisu w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych powoduje, że zasiłki dla opiekunów będą wolne od podatku.

Zmiana w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy polega na tym, że opiekun z prawem do zasiłku nie będzie mógł mieć jednocześnie statusu osoby bezrobotnej.

Za opiekunów, którym zostaną zwrócone zaległe zasiłki, zostanie odprowadzona składka emerytalna, chyba że podlegają oni ubezpieczeniu na podstawie innych przepisów.

Zmiana w ustawie o pomocy społecznej zakłada, że opiekun, który dostaje zasiłek opiekuńczy, nie ma prawa do zasiłku stałego.

Zmiana w ustawie o opłatach abonamentowych zwalnia opiekunów z obowiązku opłacania rachunków za radio i telewizję.

Specjalny zasiłek opiekuńczy 

Specjalny zasiłek opiekuńczy wynosi 520 zł miesięcznie. Aby go dostać, opiekun musi spełnić trzy wymogi:

1. Kryterium dochodowe. Rodzina osoby, która zamierza ubiegać się o specjalny zasiłek pielęgnacyjny, musi być w trudnej sytuacji finansowej. Dochód na osobę nie może przekraczać ustawowego kryterium 623 zł netto miesięcznie. Brane są pod uwagę dochody zarówno rodziny opiekuna, jak i rodziny podopiecznego.
   Osoba występująca z wnioskiem o specjalny zasiłek pielęgnacyjny powinna dołączyć zaświadczenie o dochodach, na które składają się dochody małżonka, pozostających na utrzymaniu dzieci w wieku do 25 lat, a także dzieci, które ukończyły 25. rok życia, ale legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje im świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy. Do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko.
   Osoba wymagająca opieki powinna przedstawić swój dochód (renta, emerytura), dochód współmałżonka lub osoby, z którą wspólnie wychowuje dziecko oraz dochody pozostających na utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25 lat.

   Obliczając dochód, stosuje się te same przepisy, które służą ustalaniu prawa do zasiłku na dziecko. Specjalny zasiłek opiekuńczy przyznawany jest na czas trwania okresu zasiłkowego, który rozpoczyna się 1 listopada, a kończy 31 października następnego roku kalendarzowego. Opiekun, który stara się o to świadczenie, będzie musiał co roku składać nowy wniosek o jego przyznanie. Pod uwagę będą brane dochody rodziny opiekuna i podopiecznego, osiągnięte w roku poprzedzającym okres zasiłkowy.

2. Obowiązek alimentacyjny. Każdy, kto ubiega się o zasiłek opiekuńczy, musi wykazać, że ma obowiązek alimentacyjny wobec podopiecznego. Według przepisów prawa obowiązek alimentacyjny ciąży na krewnych w linii prostej, a więc wstępnych (rodzice, dziadkowie) i zstępnych (dzieci, wnuki), a także rodzeństwie. Dodatkowo ustawa o świadczeniach rodzinnych bardzo zawęża krąg osób, które mogą się starać o specjalny zasiłek opiekuńczy. Nie mogą na niego liczyć emeryci, renciści oraz te osoby, w których rodzinach ktoś już otrzymuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy. Specjalnego zasiłku opiekuńczego nie dostaną też osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności.
3. Rezygnacja z zatrudnienia. Trzeci i ostatni warunek ubiegania się o specjalny zasiłek opiekuńczy to rezygnacja z zatrudnienia. Nie wystarczy nie pracować i zajmować się niepełnosprawnym członkiem rodziny, by otrzymać świadczenie. Trzeba faktycznie zrezygnować z zatrudnienia. Od 2015 r. prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego będzie przysługiwało także tym opiekunom, którzy nie podejmują pracy ze względu na opiekę nad osobą niepełnosprawną, a nie tylko tym, którzy zrezygnowali z pracy. Będzie ich jednak obowiązywało kryterium dochodowe.